AB Liderler Zirvesi: Türkiye Kararı – Çevir Kazı Yanmasın İki taraf da Suya Sabuna Dokunmadan Vakit Kazansın

Aday ülke Türkiye, AB üyeliği konusunda kararlılığını korumaktadır. Bununla beraber, işbirliğimizin seçici bir anlayışla, bazı alanlarla sınırlanmasını reddediyoruz. AB ile diyaloğumuzu, mütekabiliyet çerçevesinde, AB’nin önümüzdeki dönemde Türkiye’ye yönelik adımlarının hızı, düzeyi ve kapsamına göre ele alacağız.

***

Brüksel, 18 Nisan 2024 – Yerelce —Brüksel’de başlayan AB Liderleri Özel Zirve toplantısının ilk gününde gündemde yer alan uluslararası gelişmeler ve Türkiye ile ilişkilerin geleceği görüşüldü. Liderler, Yüksek Temsilci Josep Borrell ile Avrupa Komisyonu’nun Genişlemeden sorumlu üyesi Olivér Várhelyi tarafından hazırlanan siyasi, ekonomik ve ticari ilişkilerin durumuna ilişkin Türkiye raporunu görüştüler. Bu rapor ışığı altında, AB-Türkiye ilişkileri konusunda stratejik bir tartışma gerçekleştirdiler.

Görüşmede öncelikle Kıbrıs Sorunu üzerinde durulduğu anlaşılıyor. Zira AB’nin önceliği Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve güvenli bir ortam tesisini sağlamak. Zira bu, Türkiye ile işbirliğine ve karşılıklı yarara dayalı bir ilişkinin geliştirilmesinde rol oynayacak stratejik çıkarın anahtarı niteliğinde. Kıbrıs rumlarının vetosunu kaldırabilmek için atılacak ileriye yönelik adımların olmazsa olmazı. Bu bağlamda AB liderleri, üye ülkelerin büyükelçilerini, ilgili kurumların yetkilerine saygı göstererek, mevcut duruma ilişkin rapora ilişkin çalışmaları ilerletmekle görevlendirdiler ve ilerleme konusunu zamana yaydılar. Çünkü ilerleyebilmek Ankara’nın Kıbrıs ile ilişkilerinde atacağı adımlara bağlı. Bu çerçevede, yayımladıkları ortak bildirinin Türkiye ile ilgili bölümünde, Türkiye’nin kendi yapıcı katılımının, işbirliği alanlarının ilerletilmesinde etkili olacağını vurguladılar. Elbette Kıbrıs’ta kalıcı ve istikrarlı bir çözümün yolu BM’den geçiyor. Ama AB değerlerine uygun kapsamlı bir modelin bulunması da zorunlu.

Avrupalı Liderler yüksek siyasi karar belirleme ve alma organlarından biri olan ve 27 üye devletin daimi temsilcilerinden doluşan komitesi – COREPER – görevlendirdiler. Daimi Temsilciler Komitesi şimdi AB Ortak Türkiye Tebliği’nin tavsiyeleri üzerinde çalışacak. Elbette Ankara ile de sürekli temas kurup müzakere ederek. Hedef aşamalı, ortantılı ve geri dönülebilir şekilde birlikte çalışmalar yürütmek.

Brüksel’den çıkan sonucun şimdi Ankara tarafından nasıl bir tepki göstereceği beklenecek, demeye gerek bile kalmadan Dışişleri Bakanlığı gerekli açıklamayı yaptı. İlk bakışda Brüksel’deki Liderler Zirvesi’nin yaptığı açıklamanın Türkiye tarafından olumsuz görüldüğü izlenimi ediniliyor. DİB’in açıklamasında şu satırlara yer verildi:

17-18 Nisan 2024 tarihlerinde Brüksel’de gerçekleştirilen Avrupa Birliği (AB) Devlet ve Hükümet Başkanları Özel Zirvesi’nde ülkemize ilişkin kabul edilen kararlar, AB’nin ülkemize ve küresel gelişmelere dair stratejik vizyon eksikliğinin yeni bir örneğidir.

Zirve Sonuçlarında ülkemizle işbirliği ve karşılıklı fayda sağlamaya yönelik bir ilişki geliştirilmesinin AB’nin stratejik menfaatine olduğu vurgulanmaktadır. Buna karşın, AB Komisyonu Başkan Yardımcısı/AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Borrell ve AB Komisyonu tarafından hazırlanan AB-Türkiye ilişkilerine dair Ortak Bildirimde yer alan tavsiyelere ilişkin somut bir karar alınamaması ciddi bir tutarsızlıktır.

Türkiye, liderlerin ilişkileri bir kez daha Kıbrıs sorunu ile ilintilendirmelerine karşı çıkıyor ve itiraz ediyor. Dışişleri’nin açıklamasında bu konuda şu görüşe yer veriliyor:

Türkiye-AB ilişkilerinde ilerleme sağlanmasıyla Kıbrıs sorununun ilintilendirilmesi tarafımızdan hiçbir zaman kabul görmeyecektir. Çok yönlü Türkiye-AB ilişkilerini Kıbrıs meselesine indirgeyen anlayıştan vazgeçilmesi gerekmektedir. Böylesi bir zihniyet, Kıbrıs sorununa veya diğer bölgesel ve küresel meselelere olumlu ve yapıcı bir katkı sunamaz.

Açıklamada Türkiye’nin AB kararları doğrultusunda ve uyarınca üyeliğe aday bir ülke olduğu hatırlatılıyor. Ancak, Brüksel’e kapıların tamamen de kapatılmadığı subliminal mesajı iletilmiyor değil. DİB, bu bağlamda açıklamassında şunları vurguluyor:

Aday ülke Türkiye, AB üyeliği konusunda kararlılığını korumaktadır. Bununla beraber, işbirliğimizin seçici bir anlayışla, bazı alanlarla sınırlanmasını reddediyoruz. AB ile diyaloğumuzu, mütekabiliyet çerçevesinde, AB’nin önümüzdeki dönemde Türkiye’ye yönelik adımlarının hızı, düzeyi ve kapsamına göre ele alacağız.

☛ European Council conclusions on Türkiye – [Details/Ayrıntılar]

☛ Main results, 17 April – [Details/Ayrıntılar]

☛ AB Devlet ve Hükümet Başkanları Özel Zirvesi Sonuçları Hk – [Details/Ayrıntılar]

☛ Regarding the Conclusions of the Extraordinary European Council of 17-18 April 2024 – [Details/Ayrıntılar]